جزوه ترکیبی زیست شناسی مبحث دستگاه عصبی

جزوه ترکیبی زیست شناسی مبحث دستگاه عصبی

جزوه ترکیبی زیست شناسی مبحث دستگاه عصبی

یک جزوه فوق العاده از زیست شناسی مبحث دستگاه عصبی به صورت فرا ترکیبی از استاد الیاس فداکار عزیز

کانال تلگرام سایت کنکوریو همیشه در خدمت شما عزیزان می باشد با بهترین جزوات و بروزترین جزوات کنکوری .

آدرس کانال تلگرام سایت کنکوریو :  konkuru@

آزمون آنلاین سایت کنکوریو با برترین آزمون های رایگان آنلاین در خدمت همه دانش آموزان می باشد.

آدرس آزمون آنلاین سایت کنکوریو : konkuru.ir/azmoon

برای مطالعه بیشتر :

دستگاه عصبی مهمترین دستگاه ارتباطی بدن است که بر اعمال دیگر دستگاههای بدن نظارت دارد.

وظایف مهمی که این دستگاه به عهده دارد عبارتند از:

اول-تنظیم فعالیتهای اندام های مختلف و مجموعه ارگانیسم انقباض عضلات و ترشح غده ها،اعمال قلب و فعالیتهای اندام های دیگر بدن و سوخت و ساز آنها زیر نظارت دستگاه عصبی انجام می گیرد.
دوم-ارتباط اندام ها و دستگاهها،هماهنگی فعالیتهای بدن و تأمین همبستگی و وحدت ارگانیسم-عوامل و شرایط مختلفی بر کار هر یک از اندام ها و دستگاههای بدن اثر می گذارند و تغییری که در اعمال یک عضو و یا یک دستگاه ایجاد می شود منجر به تغییراتی در اعمال اندام ها و دستگاههای دیگر می گردد؛بعنوان نمونه به هنگام فعالیت های بدنی ماهیچه های بدن اعمال انقباضی زیادی انجام می دهند.این امر میزان سوخت و ساز(متابولیسم)بدن را بالا می برد و وقتی متابولیسم افزایش یافت نیاز بدن به اکسیژن و مواد غذایی فزونی می یابد.در این حال بر اثر اعمال رفلکس بر فعالیت قلب و شش ها اضافه شده و در اثر آن جریان خون در عضلات بیشتر می شود و در اثر آن تولید و دفع حرارت افزایش یافته و باعث می شود که غدد ترشحی بر فعالیت خود بیفزایند.تشدید فعالیت این غدد نیز یک سلسله تغییرات دیگری در پی دارد که در تمام این اعمال و فعالیت های دستگاه عصبی نقش اصلی و عمده را بعهده دارد.
سوم-تطابق ارگانیسم با محیط خارج-تحریکات خارجی توسط گیرنده های حسی بدن به دستگاه عصبی منتقل می شوند و اندام های مختلف بدن در مقابل این تحریکات تغییرات و عکس العمل هایی را نشان می دهند و بدین ترتیب بدن خود را با محیط خارج تطبیق می دهد به نحوی که در هر لحظه بدن با محیط خارجی متعادل می شود.این تعادل مبنای فعالیت های حیاتی ارگانیسم است چنانکه بالا رفتن حرارت محیط خارجی بر جریان خون موجود در پوست و میزان تنفس می افزاید و این امر مانع از آن می شود که حرارت داخلی ارگانیسم بالا رود.
تمام این تغییرات و عکس العمل ها حاصل فعالیت های دستگاه عصبی می باشد.
چهارم-تفکر،تکلم،حافظه و کلیه ی تظاهرات شعوری انسان به وجود دستگاه عصبی بستگی دارد.
ساختمان دستگاه عصبی
دستگاه عصبی از بافت ویژه ای ساخته شده که شامل دو نوع یاخته است:
الف)عناصر غیر عصبی یا نوروگلیا (Neuroglia)و ب- یاخته های عصبی یا نورون(Neuron)
الف-عناصر غیر طبیعی:این دستگاه شامل رگ های خونی و بافت همبند و بافت پشتیبانی است که مجموع آنها را نوروگلیا می نامند.عناصر غیر عصبی وظیفه حفاظتی و ترمیمی و سوخت و سازی را بعهده دارند ولی در نقل و انتقال فرمان های عصبی نقشی بعهده ندارند.
جزوه ترکیبی زیست شناسی مبحث دستگاه عصبی
نورون(Neuron)
نورون واحد تشریحی و عملی دستگاه عصبی بوده و از لحاظ ساختمانی پیچیده ترین سلول بدن می باشد.هر نورون شامل دو قسمت تنه سلولی و زائده هاست.

تنه ی سلول نورون مانند دیگر سلول های بدن دارای هسته و سیتوپلاسم است.در سیتوپلاسم نورون رشته های بسیار ظریفی به نام رشته های عصبی(نوروفیبریل)وجود دارد که وظیفه ی آنها انتقال فرمان های عصبی می باشد.
در دستگاه عصبی میلیاردها نورون موجود است که تنه ی سلولی بیشتر آنها در درون دستگاه عصبی مرکزی(مغز و نخاع)قرار دارد و فقط تنه سلولی تعداد بسیار کمی از نورون ها در خارج از دستگاه عصبی مرکزی(در داخل گره های عصبی که در مسیر ریشه خلفی اعصاب نخاعی هستند)جای گرفته اند.
زائده های نورون تارهای سلولی ظریفی هستند که از تنه سلولی شروع شده و به طرف خارج می روند این تارها دنباله ی سیتوپلاسم تنه ی سلولی هستند و بر دو نوعند:

جزوه ترکیبی زیست شناسی مبحث دستگاه عصبی
آکسون(Axon) و دندریت(Dendrite)
آکسون:زایده ای است دراز که فرمان های عصبی را از تنه ی سلولی به خارج می برد(یعنی فرمان ها را از تنه ی سلولی دور می کند)هر نورون فقط دارای یک آکسون بوده و طول آن از یک میلیمتر تا یک متر می باشد.
دندریت:زائده ظریفی است که موجهای عصبی را به طرف تنه ی سلولی می آورد(به آن نزدیک می کند)تعداد دندریت ها در هر نورون متفاوت است.دندریت معمولاً زائده ی کوتاهی است ولی نورن های حسی دارای دندریت درازی هستند که ساختمان آن شبیه آکسون می باشد.
تقسیم بندی نورون از لحاظ ساختمانی و عملی
نورن ها از لحاظ ساختمانی به سه دسته تقسیم می شوند:یک قطبی،دو قطبی و چند قطبی.از نورون یک قطبی فقط یک زائده خارج می شود اما این زائده بلافاصله به دو شاخه تقسیم می گردد.
ساختمان هر دو شاخه شبیه آکسون است ولی یکی از آنها موج های عصبی را به طرف تنه ی سلولی نورون می آورد و دیگری موج ها را از تنه سلولی به خارج می برد.این قبیل نورون ها در گره های عصبی نخاع و مغز بسیارند.
از نورون های دو قطبی دو زائده خارج می شود که یکی آکسون و دیگری دندریت است.مانند نورون هایی که در شبکیه چشم قرار دارند.
از نورون های چند قطبی چندین دندریت و یک آکسون خارج می شوند.
نورون ها از لحاظ عملی یعنی وظیفه ای که انجام می دهند نیز بر سه نوعند.
الف-نورون های آوران(Afferent) ب- نورون های وابران(Efferent) ج- نورون های رابط.
الف- نورون های آوران یا نورون های حسی؛موج های عصبی را از پوست و اندام های دیگر حسی به طرف نخاع و یا مغز می برند.
ب- نورون های وابران یا نورون های حرکتی:فرمان های عصبی را از دستگاه عصبی مرکزی به طرف محیط(عضلات و غدد)می برند.
ج- نورون های رابط:موج های عصبی را از نورون های آوران به نورون های وابران می برند و بدین ترتیب ر حکم پیوند دهنده ی راههای عصبی هستند این نورون ها منحصراً در دستگاه عصبی مرکزی قرار دارند.مجموعه ی دستگاه عصبی از زنجیرهای نورون ها که در دنباله ی یکدیگر قرار گرفته و امواج عصبی را نقل و انتقال می دهند،تشکیل یافته است.محلی را که موج عصبی از یک نورون به نورون دیگر منتقل می شود سیناپس (Synapse)می نامند.
ماده ی خاکستری و ماده ی سفید سیستم عصبی
بافت عصبی دستگاه عصبی مرکزی از دو ماده ی خاکستری و سفید ساخته شده است:
1-ماده خاکستری حاوی تنه سلولی نورون ها و تارهای عصبی بدون میلین و تعداد کمی تارهای میلین دار می باشد و به همین جهت منظره آن خاکستری رنگ است.ماده ی خاکستری در نخاع و در قسمت مرکزی به صورت یک توده پیوسته دیده می شود و توسط ماده ی سفید احاطه شده است اما در مغز،این ماده در دو قسمت مرکزی و محیطی وجود دارد.
الف- قسمت مرکزی ماده خاکستری مغز به صورت توده های پراکنده ای دیده می شود این توده ها که به هسته های مغز معروفند حاوی تنه ی سلولی نورن های حسی و حرکتی اعصاب مغزی می باشند این هسته ها توسط ماده سفید احاطه شده اند.
ب-قسمت محیطی ماده خاکستری مغز به صورت پوششی سطح خارجی مخچه و مخ را می پوشاند و به قشر مخ و مخچه معروف است.
2-ماده ی سفید از تارهای عصبی تشکیل یافته که بیشتر آنها تارهای میلین دار هستند و بهمین جهت منظره ای سفید رنگ دارند.ماده ی سفید در نخاع پیرامون ماده خاکستری را احاطه کرده است اما در بعضی از قسمتهای مغز(مخ و مخچه)اتوسط ماده خاکستری پوشیده شده و در درون آن هسته هایی از ماده خاکستری وجود دارد.
تقسیم بندی دستگاه عصبی
دستگاه عصبی به دو بخش عمده تقسیم می شود :یکی دستگاه عصبی مرکزی و دیگری دستگاه عصبی محیطی.

منبع : وبلاگ فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار